Την πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα (ονομάζεται και Καινή Κυριακή) η Εκκλησία μνημονεύει την εμφάνιση του Ιησού Χριστού ενώπιον του Αποστόλου Θωμά, ο οποίος διατηρούσε αμφιβολίες για την Ανάστασή του.
Πείστηκε, όμως, όταν άγγιξε τις πληγές Του από τα καρφιά της σταύρωσης και αναφώνησε «Ο Κύριος μου και Θεός μου!». (Ιωάννης, κ’ 25-29).
Η Κυριακή του Θωμά ονομάζεται και Κυριακή του Αντίπασχα (Pascha clausum, στα λατινικά), επειδή είναι η εορτή της αποδόσεως της ημέρας του Πάσχα.
«Απόδοσις» στην εκκλησιαστική γλώσσα σημαίνει την ολοκλήρωση μιας μεγάλης χριστιανικής εορτής που ξεκίνησε πριν από οκτώ ημέρες. Είναι συνήθεια που παρέλαβαν οι Χριστιανοί από τους Ιουδαίους.
Τα παλαιότερα χρόνια ονομαζόταν Κυριακή εν λευκοίς (Dominica in albis, στα λατινικά), επειδή οι νεοφώτιστοι έβγαζαν τα λευκά ενδύματα που φορούσαν το Μεγάλο Σάββατο και γίνονταν δεκτοί στο σώμα της Εκκλησίας.
Την Κυριακή του Θωμά γιορτάζουν όσοι και όσες φέρουν τα ονόματα Θωμάς και Θωμαΐς.
Η Κυριακή του Θωμά
Όταν εμφανίσθηκε ο Χριστός στους Μαθητές Του κατά την ημέρα της Αναστάσεώς Του, δεν ήταν μαζί τους ο Θωμάς εξ αιτίας του φόβου των Ιουδαίων.
Όταν μετά από λίγο επέστρεψε κι έμαθε τα σχετικά με την Ανάσταση του Κυρίου, δεν πίστεψε τίποτα απ’ όσα του είπαν οι άλλοι Μαθητές.
Έστω κι αν ήταν ένας απ’ τους δώδεκα κι αυτός, αμφέβαλλε όχι μόνο για το ότι Τον είδαν, αλλά και γι’ αυτή καθ’ εαυτή την Ανάσταση.
Ο Θεός όμως είναι εφευρετικός στις ευεργεσίες Του για τη σωτηρία μας. Έτσι, λοιπόν, για να κερδίσει στη σωτηρία τον ένα, το Θωμά, αλλά και χρησιμοποιώντας τη θεία Του οικονομία για την ωφέλεια περισσοτέρων, για να γίνει πιο βέβαιο το γεγονός της Αναστάσεως, έκανε το έξης:
Άφησε να περάσουν οκτώ ήμερες, για να ανάψει μέσα στο Θωμά περισσότερο ο πόθος να δει το Χριστό, και μη βλέποντάς Τον να καταλήξει στο να μην πιστέψει τελικά αυτά που του έλεγαν.
Αυτή η απιστία θα ήταν μετά το πιο δυνατό επιχείρημα για τη βεβαίωση της Αναστάσεως.
Τότε, (μετά από οκτώ ημέρες), εμφανίζεται και πάλι ο Ιησούς. Οι πόρτες ήταν ερμητικά κλεισμένες, όπως πριν, για το φόβο των Ιουδαίων.
Τώρα όμως ήταν παρών κι ο Θωμάς. Ο Κύριος τους χαιρέτησε με το συνηθισμένο χαιρετισμό της ειρήνης.
Κι ύστερα απευθύνθηκε στο Θωμά και είπε: «Φέρε εδώ το δάκτυλό σου και έλεγξε τις πληγές των χεριών μου. Φέρε το χέρι σου και βάλτο στη λογχισμένη μου πλευρά και μην είσαι άπιστος, αλλά πιστός…».
Αυτό φανερώνει, ότι η πληγή στην πλευρά Του ήταν αρκετά μεγάλη, ώστε να χωράει μέσα χέρι ανθρώπου!
Ο Θωμάς έκανε όπως του είπε ο Χριστός: Ερεύνησε και με την αφή και βεβαιώθηκε και πίστεψε. (Ήταν παραχώρηση Θεού για την ασφάλεια της πίστεως να τα δει αυτά και να τα ψηλαφίσει, έστω κι αν το σώμα του Κυρίου ήταν θεωμένο και άφθαρτο).
Τότε ο Θωμάς φώναξε: «Ο Κύριος μου και ο Θεός μου». Το ένα ήταν για τη Σάρκα (την ανθρώπινη φύση) και το άλλο για τη Θεότητα.
Κι ο Κύριος του απάντησε: «Εσύ με είδες και πίστεψες. Μακάριοι είναι αυτοί οι οποίοι πίστεψαν χωρίς να με δουν».
Ο Θωμάς έχει την επωνυμία Δίδυμος. Είχε την επωνυμία αυτή ή επειδή γεννήθηκε μαζί με κάποιον άλλον, ή γιατί δίστασε να πιστέψει στην Ανάσταση ή επειδή εκ φύσεως ήταν κολλημένα τα δυο δάχτυλα του χεριού του, ο μεσαίος δηλαδή και ο διπλανός του που ονομάζεται λιχανός.
Ίσως θα μπορούσε να πει κανείς και επειδή δίσταζε να ψηλαφίσει μ’ αυτά τα δύο δάκτυλα.
Άλλοι λένε, -κι αυτό μάλλον είναι το σωστότερο- ότι το όνομα Θωμάς στα Ελληνικά μεταφράζεται Δίδυμος.
Αυτή η εμφάνιση του Χριστού ήταν η δεύτερη.
Το γεγονός ότι ο Απόστολος Θωμάς αρχικά απουσίαζε κατά την εμφάνιση του Χριστού στους Μαθητές Του, φαίνεται ότι ήταν οικονομία Θεού, για να γίνει πιστευτό το θαύμα της Αναστάσεως και να διαλυθή κάθε είδους αμφιβολία.
Την ομολογία του Θωμά οι άγιοι Πατέρες την ονομάζουν σωτήριο. Και πραγματικά οδηγεί στην σωτηρία όλους εκείνους που την απευθύνουν στον Χριστό εκζητώντας ταπεινά το έλεός Του.
Ο Απόστολος Θωμάς, μετά την Πεντηκοστή, κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πάρθους, τους Πέρσες, τους Μήδους και τους Ινδούς και είχε μαρτυρικό τέλος.
Η Κάρα του Αγίου Θωμά βρίσκεται στη Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου.
Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Θωμά βρίσκονται στη Μονή Παντελεήμονος Αγίου Όρους, στο Κοπτικό Πατριαρχείο της Αιγύπτου και στον Συρο – Ιακωβιτικό Ναό της Μοσούλης.
Λαογραφία
Την Κυριακή του Θωμά, από το 1923, οι Πόντιοι των Σουρμένων Αττικής (περιοχή του Δήμου Αργυρούπολης – Ελληνικού), γιορτάζουν το «Ποντιακόν Πανοΰρ -Τη Θωμά ’ς σα Σούρμενα», με σειρά εκδηλώσεων, όπου κυριαρχεί το ταφικό έθιμο που έφεραν μαζί τους από τον Πόντο.
Αφού παρακολουθήσουν το πρωί της Κυριακής του Θωμά τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Σουρμένων, ιερείς και ποίμνιο κατευθύνονται στο κοιμητήριο της περιοχής.
Εκεί ο καθένας πηγαίνει στον οικογενειακό τάφο. Οι νοικοκυρές στρώνουν τραπεζομάντηλα, στα οποία ακουμπούν τσουρέκια, κόκκινα αυγά, μεζέδες, ούζο και όλοι μαζί περιμένουν τον ιερέα να τελέσει τρισάγιο.
Αρχικά, οι ιερείς τελούν τρισάγιο στην εκκλησία του κοιμητηρίου των Σουρμένων υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των απανταχού κεκοιμημένων Ποντίων.
Στη συνέχεια τελείται τρισάγιο σε κάθε τάφο. Οι συγγενείς συζητούν για τα κεκοιμημένα προσφιλή πρόσωπα, θυμούνται τα προτερήματά τους, τις καλοσύνες τους και ό,τι προκαλεί την αίσθηση της ζωντανής παρουσίας των νεκρών ανάμεσά τους.
Γιατί η μέρα αυτή αφιερώνεται στην ανάσταση των νεκρών. Είναι μέρα χαράς και όχι πονεμένης ανάμνησης.
Στο τέλος προσφέρουν στον ιερέα και τους παρευρισκόμενους κόκκινα αυγά και τσουρέκια. Και όλοι μαζί ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη!».
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος βαρὺς.
Ἐσφραγισμένου τοῦ μνήματος ἡ ζωὴ ἐκ τάφου ἀνέτειλας Χριστὲ ὁ Θεός, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, τοῖς Μαθηταῖς ἐπέστης ἡ πάντων ἀνάστασις, πνεῦμα εὐθὲς δι’ αὐτῶν ἐγκαινίζων ἡμῖν, κατὰ τὸ μέγα σου ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ΄.
Τῇ φιλοπράγμονι δεξιᾷ, τὴν ζωοπάροχόν σου πλευράν, ὁ Θωμᾶς ἐξηρεύνησε Χριστὲ ὁ Θεός· συγκεκλεισμένων γὰρ τῶν θυρῶν ὡς εἰσῆλθες, σὺν τοῖς λοιποῖς Ἀποστόλοις ἐβόα σοι· Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεός μου.
Μεγαλυνάριον
Θυρῶν κεκλεισμένων τοῖς Μαθηταῖς, ἐπέστης Σωτήρ μου τὴν εἰρήνην σου δοὺς αὐτοῖς· ὅθεν ὁ Θωμᾶς σε, δακτύλῳ ψηλαφήσας, ἐβόα· Σὺ Θεός μου, πέλεις καὶ Κύριος.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου