Το γένος Rhodiola ανήκει στην οικογένεια Crassulaceae και χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα στην Ευρώπη και στην Ασία ως προσαρμογόνο, τονωτικό, αντιφλεγμονώδες και αντικαταθλιπτικό [1],[3],[6],[7],[8].
Αποτελείται από περισσότερα από 100 είδη, εκ των οποίων περίπου τα 20 χρησιμοποιούνται ως παραδοσιακά φάρμακα. Το κυριότερο, ασφαλέστερο και πιο μελετημένο εξ΄ αυτών, είναι η Rhodiola rosea (R. rosea) [3],[4],[5],[6],[7].
Τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα υποδηλώνουν ότι η πρόσληψη εκχυλίσματος Rhodiola rosea σχετίζεται με αντιοξειδωτική και προσαρμογόνο δράση, η οποία οφείλεται στις βιολογικά δραστικές ουσίες (σαλιδροσίδη, ροζαβίνες, φαινολικές ενώσεις κ.ά.) που περιέχονται στη ρίζα του φυτού [3],[4],[5],[7].
Παρακάτω αναφέρονται, εν συντομία, οι ποικίλες ευεργετικές ιδιότητες της ροδιόλας, οι διάφορες παραδοσιακές χρήσεις της, καθώς και οι υπάρχουσες πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια από τη λήψη της και τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να προκαλέσει.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
Ροδιόλα και παθολογικές καταστάσεις
Στην παραδοσιακή λαϊκή ιατρική, χρησιμοποιούσαν το R. rosea για να αυξήσουν τη μακροζωία και την αντίσταση στην ανάπτυξη παθολογικών καταστάσεων [1][3][6]. Εδώ και χρόνια θεωρείται πως τα εκχυλίσματα των ριζών αυτού του φυτού επηρεάζουν ευνοϊκά την καρδιαγγειακή, γαστρεντερική, αναπαραγωγική και ηπατική λειτουργία, προστατεύουν από νευροεκφυλιστικές παθήσεις και ασκούν ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση [1],[3],[5],[6],[7],[8].
Ιδιαίτερα στην Ασία, την περίοδο του χειμώνα, θεωρούσαν ότι η Ροδιόλα συμβάλλει στην πρόληψη και θεραπεία της γρίπης και του κρυολογήματος [3],[6]. Επιπλέον, σε πολλές χώρες τη συστήνουν για τη θεραπεία του βρογχικού άσθματος, της στεφανιαίας νόσου, της αναιμίας, των λοιμώξεων, καθώς και για τη διατήρηση της υγείας σε υψηλό υψόμετρο [1],[3],[6],[7],[8].
Ακόμη, αρκετές έρευνες έδειξαν ότι το Rhodiola rosea L. έχει έντονη αντιφλεγμονώδη δράση και μετριάζει σημαντικά τη φλεγμονώδη βλάβη σε διάφορες ασθένειες [5].
Η ουσία salidroside (SAL), που αποτελεί δραστικό συστατικό του φυτού Rhodiola, χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια για την προστασία από μεταβολικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, ενώ διαθέτει υψηλό προφίλ ασφάλειας και χαμηλή τοξικότητα. Πλήθος ερευνών έχει δείξει πως το SAL μπορεί να βελτιώσει την ανοχή στη γλυκόζη και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, να αναστείλει τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες και να μετριάσει το άσθμα [8],[10],[11].
Μείωση της κόπωσης και αύξηση της αντοχής
Τα εκχυλίσματα Rhodiola rosea χρησιμοποιούνται ευρέως για την αύξηση της αντοχής και τη μείωση της σωματικής και πνευματικής κόπωσης. Χάρη στην προσαρμογόνο δράση της, η Ροδιόλα φαίνεται να συμβάλλει στην εξάλειψη της κούρασης, στην αύξηση της σωματικής αντοχής και στην ταχύτερη αποκατάσταση κατόπιν προπόνησης [1],[3],[6],[7],[8].
Αρκετές κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η συστηματική λήψη εκχυλίσματος R. rosea δρα ως τονωτικό, μειώνει την εξουθένωση σε ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων φυσικής δραστηριότητας [1],[6],[8].
Η βελτίωση της σωματικής δύναμης κατά την άσκηση και η ταχύτερη αποκατάσταση μετά την προπόνηση, είναι βασικοί λόγοι για τους οποίους τα εκχυλίσματα Rhodiola rosea λαμβάνονται συχνά από τους αθλητές ως συμπλήρωμα διατροφής [7].
Οι εργογονικές ιδιότητες του βοτάνου φαίνεται πως βελτιώνουν ορατά, πέρα από την απόδοση στην άσκηση, τα επίπεδα ενέργειας κατά τη διάρκεια της ημέρας και την απόδοση και εγρήγορση στον εργασιακό χώρο [3],[7].
Ροδιόλα και στρες
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει χαρακτηρίσει το άγχος ως την «επιδημία υγείας του 21ου αιώνα». Το άγχος μπορεί να εκδηλωθεί με ποικιλία σωματικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην απόδοση και αποτελεί από τους βασικότερους παράγοντες που οδηγούν σε απουσία από το χώρο εργασίας [9].
Αν και το σώμα, αρχικά, προσαρμόζεται και αποδίδει σε καταστάσεις ήπιου ή μέτριου στρες, σε σύντομο χρονικό διάστημα αρχίζει να δυσλειτουργεί, εφόσον δεν αντιμετωπιστεί ή μετριαστεί το άγχος [9]. Εάν το στρες επιμείνει και αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση, κατάθλιψη, καθώς και σε καρδιαγγειακές, γαστρεντερικές, νευρολογικές και μυοσκελετικές διαταραχές [9].
Το εκχύλισμα από R. rosea (RRE) φαίνεται πως παρέχει ανακούφιση από τα συμπτώματα του άγχους, ομαλοποίηση των επιπέδων στις σχετιζόμενες με το στρες ορμόνες, ενώ είναι σε θέση να ενισχύσει την «κατάσταση μη ειδικής αντίστασης» ενός οργανισμού σε στρες [1],[3],[4],[9].
Το RRE διαθέτει εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας και χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια για την πρόληψη και αντιμετώπιση των χρόνιων συμπτωμάτων του άγχους, αλλά και για την πρόληψη επιπλοκών που σχετίζονται με το στρες (π.χ. σύνδρομο burnout) [1],[2],[3],[4],[8],[9].
Πέρα από τη χρήση της στην πρόληψη και αντιμετώπιση της ήπιας νευρικής έντασης, η Ροδιόλα χρησιμοποιείται, επίσης, για την καταπολέμηση των διαταραχών ύπνου και των συμπτωμάτων της ήπιας κατάθλιψης [1][2][3][4][6][7][9]. Στην τελευταία περίπτωση, θα πρέπει πάντα να ενημερώνεται ο επιβλέποντας γιατρός και να ελέγχεται η πιθανή αλληλεπίδραση με τυχόν φαρμακευτικές αγωγές.
Βελτίωση της νοητικής απόδοσης
Ένας σεβαστός αριθμός κλινικών δοκιμών έχει δείξει πως η επαναλαμβανόμενη λήψη εκχυλίσματος R. rosea αυξάνει την πνευματική εγρήγορση και βελτιώνει τη νοητική απόδοση, ιδιαίτερα την ικανότητα συγκέντρωσης σε υγιή άτομα [1],[4],[7].
Πέρα από την υποστήριξη στη γνωστική λειτουργία, η ευεργετική δράση της ροδιόλας στη βελτίωση της διάθεσης, στο μετριασμό του άγχους και στη μείωση της κόπωσης, ενισχύει τα θετικά αποτελέσματα στο συγκεκριμένο τομέα [1],[4],[7].
Ροδιόλα και εμμηνόπαυση
Οι γυναίκες που διανύουν την περίοδο της εμμηνόπαυσης, έρχονται αντιμέτωπες με έντονες αλλαγές στη διάθεση, τα επίπεδα ενέργειας, τη γνωστική λειτουργία και τη μνήμη. Επιπλέον, ο κίνδυνος ανάπτυξης παθολογικών καταστάσεων (καρδιαγγειακά νοσήματα, οστεοπόρωση κ.ά.) αυξάνεται σημαντικά [2].
Όπως προαναφέρθηκε, φαίνεται πως το εκχύλισμα από R. rosea παρέχει καρδιοπροστατευτική, αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, ενώ έχει αποδειχθεί πως αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας και βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία και τη μνήμη [1],[2],[4],[5],[6],[7],[9].
Συνεπώς, το R. rosea θα μπορούσε να συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη, την καθυστέρηση ή τον μετριασμό των γνωστικών, ψυχολογικών, καρδιαγγειακών και άλλων καταστάσεων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση [2].
Ασφάλεια και Παρενέργειες
Έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές μελέτες που αφορούν την ασφάλεια, την πιθανή τοξικότητα και τις δυνητικές παρενέργειες από τη λήψη ροδιόλας, με τη συντριπτική πλειοψηφία να αφορά το εκχύλισμα από Rhodiola rosea [5],[6],[12].
Συγκεκριμένα, το R. rosea φαίνεται πως διαθέτει πολύ χαμηλό επίπεδο τοξικότητας, σύμφωνα με μελέτες που πραγματοποιήθηκαν τόσο σε ζώα όσο και ανθρώπους, και έχει πιστοποιηθεί ως ασφαλές για χρήση [6]. Λαμβάνοντας υπόψη τις συνήθεις περιεκτικότητες που λαμβάνονται από ενήλικα άτομα, η R. rosea δε σχετίζεται με σοβαρές παρενέργειες [1],[3],[5],[6],[9],[12].
Η πλειοψηφία των κλινικών μελετών έδειξε πως δεν αλληλεπιδρά με φάρμακα και πως σπανίως οδηγεί στην εμφάνιση παρενεργειών, οι περισσότερες από τις οποίες είναι ήπιες και χαμηλού κινδύνου [1],[5],[6],[12]. Φαίνεται, ωστόσο, πως είναι πιθανό να παρουσιάσει αθροιστική δράση όταν λαμβάνεται παράλληλα με άλλες διεγερτικές ουσίες [6].
Ανάμεσα στις πιθανές αρνητικές επιδράσεις από τη λήψη εκχυλίσματος R. rosea από το στόμα, συγκαταλέγονται ο πονοκέφαλος, η ζάλη, η ξηροστομία, η υπερβολική έκκριση σάλιου, οι στομαχικές διαταραχές, η δυσκολία στον ύπνο και η περιστασιακή αύξηση του καρδιακού ρυθμού [5],[12].
Στους περισσότερους ενήλικες που λαμβάνουν εκχύλισμα από R. rosea, υπάρχει φανερή βελτίωση στη διάθεση, στα επίπεδα ενέργειας και στην πνευματική διαύγεια. Σε άτομα, ωστόσο, που χαρακτηρίζονται από αυξημένη ανησυχία στην καθημερινότητα, μπορεί να προκληθεί νευρικότητα ή ταραχή [6]. Σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να λαμβάνεται μικρότερη δόση που θα αυξηθεί σταδιακά. Επιπλέον, το R. rosea συστήνεται να λαμβάνεται νωρίς μέσα στη μέρα, καθώς μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο και να προκαλέσει ΄΄ζωντανά όνειρα΄΄ κατά την αρχική περίοδο λήψης [6].
Σχετικά με τη μακροχρόνια λήψη ροδιόλας, δεν υπάρχουν επαρκείς αξιόπιστες πληροφορίες όσον αφορά την ασφάλεια του βοτάνου. Συστήνεται να αποφεύγεται η λήψη κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό, λόγω έλλειψης επαρκών στοιχείων που να αποκλείουν την πιθανότητα κινδύνου για τη μητέρα και το μωρό. Επιπλέον, η λήψη ροδιόλας αντενδείκνυται σε άτομα με διπολική διαταραχή που είναι ευάλωτα στο να γίνουν μανιακά, αλλά και σε άτομα με αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας, ρευματοειδής αρθρίτιδα), καθώς έχει την ιδιότητα να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα [6],[12].
Σε κάθε περίπτωση, συστήνεται να προηγείται επικοινωνία με τον επιβλέποντα γιατρό και έπειτα να ακολουθεί η λήψη, εφόσον κρίνεται αναγκαίο ή επωφελές, εκχυλίσματος R. rosea [6],[12].
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Φανή Κλαδούχα
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου